Zdarzenia traumatyczne i powrót do zdrowia

 

Zdarzenie szczególnie obciążające czy dramatyczne często prowadzi do powstania  traumy (urazu psychicznego). 

Uraz psychiczny wiąże się z silnymi emocjami i wysokim poziomem stresu, którego konsekwencje są wyjątkowo dotkliwe a nieleczone mogą nieść poważne konsekwencje.

 

Uras psychiczny to zdarzenie, któremu towarzyszy poczucie zagrożenia życia, nierzadko związane z doznaniem uszkodzeń ciała, a w sferze emocji z przeżywaniem intensywnego strachu, przerażenia czy głębokiego poczucia bezradności. 

 

Przykłady takich zdarzeń to: 

• przeżycie poważnego wypadku komunikacyjnego, 
• bycie świadkiem czyjejś śmierci,
• doświadczenie napaści,
• doświadczenie przemocy fizycznej,
• bycie zgwałconym,
• doświadczenie molestowania w dzieciństwie, 

 

Badania pokazują, że choć ofiarom wydaje się często, że ich przypadki są odosobnione, to jednak zdarzenia traumatyczne są doświadczeniami stosunkowo powszechnymi, dotykającymi nawet 90% populacji. Wiele osób ma za sobą doświadczenia traumy złożonej, obejmujące serie zdarzeń urazowych doznawanych przez wiele lat, tak jak w przypadku przemocy domowej. 

 

Możliwym skutkiem doświadczeń traumatycznych są objawy różnych zaburzeń psychicznych:

• depresji,
• zaburzeń snu,
• zaburzeń lękowych (np. napady paniki lub lęk uogólniony),
• zaburzeń związanych z używaniem substancji (alkoholu, leków, narkotyków).

 

Częste jest występowanie zespołu objawów określanych jako zaburzenie po stresie traumatycznym (posttraumatic stress disorder, PTSD). Warto pamiętać o tym, że konsekwencją doświadczenia traumy (urazu) mogą  być bardzo różne objawy pourazowe.

 

Do objawów PTSD zalicza się m.in.:

• natrętne wspomnienia zdarzenia,
• koszmary senne,
• emocjonalne „odrętwienie” (brak zdolności do przeżywania silniejszych emocji, zwłaszcza pozytywnych),
• stany „odrealnienia”,
• zaburzenia snu,
• trudności z koncentracją i pamięcią,
• drażliwość,
• wybuchy gniewu,
• obwinianie się za coś, na co nie miało się wpływu,
• pesymistyczną wizję świata,
• negatywną ocenę własnej osoby.

 

Fakt, że po przeżyciu zdarzeń traumatycznych u jednych osób pojawią się objawy pourazowe, a u innych nie, jest zależny od bardzo wielu czynników. Na przykład, im silniejszy stres doświadczany w trakcie zdarzenia i im mniejsze wsparcie otrzymane po jego przeżyciu, tym większe ryzyko, że pojawią się objawy pourazowe.

 

Objawy pourazowe są czasem określane jako „normalna reakcja na nienormalną sytuację”. U wielu osób po doświadczeniu traumy objawy, które pojawiły się po zdarzeniu (np. zaburzenia snu, silne pobudzenie, nawracanie myśli o zdarzeniu), z czasem słabną i ustępują, w myśl zasady, że „czas leczy rany”. Jednak kiedy objawy utrzymują się mimo upływu czasu, albo też kiedy się nasilają, i osoba coraz bardziej cierpi, i coraz gorzej funkcjonuje w życiu codziennym, niezbędny jest kontakt ze specjalistą. 

 

Obecnie istnieją metody terapii zaburzeń pourazowych o udokumentowanej skuteczności. Należą do nich m.in.:

• terapie z nurtu poznawczo-behawioralnego i
• EMDR (desensytyzacja za pomocą ruchów oczu) 

 

Zawsze rodzaj terapii musi zostać dobrany indywidualnie, po szczegółowym rozpoznaniu problemów pacjenta i sformułowaniu zaleceń (diagnoza psychiatryczna lub psychologiczna). 

 

dr Małgorzata Dragan